Lekcja 99:
Die Komposita - rzeczowniki złożone
W dzisiejszej lekcji nauczymy się tworzyć w języku niemieckim rzeczowniki złożone.
1.
Rzeczowniki złożone stanowią w języku niemieckim bardzo dużą grupę. Rzeczowniki złożone składają się z dwóch lub więcej wyrazów, przy czym ostatni wyraz zawsze jest rzeczownikiem. Rzeczownik złożony ma taki rodzaj jaki ostatni jego wyraz.
Łączą się:
Dwa rzeczowniki:
die Familie + das Treffen -> das Familientreffen (rodzina + spotkanie -> spotkanie rodzinne)
der Wein + das Glas -> das Weinglas (wino + kieliszek -> kieliszek do wina)
Przymiotnik i rzeczownik:
rot + der Wein -> der Rotwein (czerwony + wino -> czerwone wino)
alt + die Stadt -> die Altstadt (stary + miasto -> stare miasto, starówka)
Przyimek i rzeczownik:
mit + der Arbeiter -> der Mitarbeiter (z + pracownik -> współpracownik)
vor + der Name -> der Vorname (przed + nazwisko -> imię)
Czasownik i rzeczownik:
schlafen + das Zimmer -> das Schlafzimmer (spać + pokój -> sypialnia)
schreiben + der Tisch -> der Schreibtisch (pisać + stół -> biurko)
Liczebnik i rzeczownik:
drei + der Sprung -> der Dreisprung (trzy + skok -> trójskok)
zwei + das Rad -> das Zweirad (dwa + koło -> dwukołowiec)
Takie rzeczowniki najczęściej nie mają w języku polskim dokładnego odpowiednika, używa się wówczas dłuższej frazy, by przekazać pełne znaczenie takiego Kompositum.
Rzeczowniki mogą łączyć się z innymi wyrazami w dowolnej kombinacji, zachowując zawsze zasadę, że ostatnim członem jest rzeczownik i całość przyjmuje rodzaj ostatniego rzeczownika:
schreiben + der Tisch + die Lampe -> die Schreibtischlampe (lampka biurowa)
groß + die Stadt + der Bewohner -> der Großstadtbewohner (mieszkaniec dużego miasta)
das Auto + die Bahn + die Ausfahrt -> die Autobanhausfahrt (zjazd z autostrady)
der Fuß + der Ball + die Mannschaft + der Trainer -> der Fußballmannschaftstrainer (trener drużyny piłki nożnej)
2. Przykładowe zdania:
- Das Zimmer, in dem man schläft, nennt man Schlafzimmer. - Pokój, w którym się śpi nazywa się sypialnią.
- Das Treffen einer Familie nennt man Familientreffen. - Spotkanie rodziny nazywa się rodzinnym spotkaniem.
- Die Lampe, die man auf Schreibtisch stellt, nennt man Schreibtischlampe. - Lampę, którą stawia się na biurku nazywa się lampą biurkową.
- Den Bewohner einer Großstadt nennt man Großstadtbewohner. - Mieszkańca dużego miasta nazywa się mieszkańcem dużego miasta.